Nuru Paşanın hədiyyə etdiyi qəmə, Azərbaycandakı gümüş işləməli iki balabandan biri, qədim farfor, mis qablar və mənəvi dəyəri olan onlarla belə əşya. Bütün bunlar İçərişəhərin köklü sakinlərindən birinə aiddir.
Qədim İçərişəhər və Müslüm Maqomayev küçəsi 99. İlk baxışdan adi görünən bir ev. Lakin içində fərqli bir dünya yaşadır. Bu ev, bu güşə, bu əşyalar... Üç nəslin xatirələrini yaşadır özündə. Məşhur içərişəhərli sənətkar Məmməd-Naib Hacıyev 100 il əvvəl burda doğulub. Uşaqlıq illəri Şüvəlanda keçdiyi üçün bağ mövsümündə burada bitən qamış və qarğıdan tütək düzəldən ustaların əməyi onun diqqətini cəlb edir. Onlardan öyrənir sənətin sirlərini. Dövrün tanınmış musiqiçisi Ələkbər Ələsgərov da usta Məmməd-Naibin hazırladığı alətlərdə ifa edib. Onun düzəltdiyi balabanlardan süzülən musiqi ovsunlayır, ruha sığal çəkir...
Əməkdar artist Şirzad Fətəliyev yarım əsrdən artıq yaşı olan buradakı balabanla milli musiqimizi təbliğ edir. Usta Məmməd-Naib aləti gümüşü işləməli naxışlarla bəzəyib. Bu cür hazırlanan balabandan isə Azərbaycanda yalnız iki ədəddir. Birini sənətkar məşhur klarnet ifaçısı Hüseynağa Dağlıya hədiyyə edib. Bu ev təkcə sənət məbədi deyil, həm də 1918-ci ildə xilaskar Qafqaz İslam Ordusu əsgərlərinə qucaq açan ocaq olub. Nuru Paşa Məmməd-Naib ustanın atası Hacı Şixəliyə bu yaxşılığına görə öz qəməsini hədiyyə edib.
Evin sahibi Mələk xanım qəməni sovet dövründə böyük çətinliklərlə qoruduqlarını da deyir. Babası Hacı Şixəlidən onlara miras qalan mülkün unikallığı bununla bitmir.
Buradakı dolabı isə açmaq kifayətdir ki, sizdə 19-cu əsr İçərişəhərinin məişəti haqqında təəssürat yaransın.
Dolabda Hacı Şıxəli və həyat yoldaşı Tubu xanımının işlətdiyi əşyalar toplanıb. İndi antikvar hesab edilən, dövrün isə ən bahalı qabları Kuznetsov farfordan düşbərəxor, nəməkdan, plovçuxur, kasalar, masquralar. Mələk xanım mis qablardan nə üçün istifadə olunduğu indiyə qədər xatırlayır. Deyir, sininin üstündə qoğalın xəmiri yayılır, dolçaya su tökülürdü. Digər mis qabda isə şəkərburaların ən yaxşısı seçilib qonaq üçün saxlanılırdı. Evin qədim əşyalarından biri də komod və üzərindəki lampadır.
“Mədəni irsin qorunması” proqramı cərçivəsində Hacı Şixəlinin mülkü “Xalq sənəti evi” kimi fəaliyyət göstərir. Məqsədi İçərişəhər sakinlərinin yaşam tərzini, məişətini, ailə tarixini bura gələn qonaqlara çatdırmaq və təbliğ etməkdir.
Günel Habilqızı, Elşad Heydərov