Tarixən min evli kəsəmən kimi tanınan qədim elimiz... Ağstafanın iki əsr yaşı olan Qıraq-Kəsəmən kəndi hələ qədim zamanlarda ölkənin ən böyük yaşayış məskəni olub. Bu qədim yurd yerinin bu gün 20-dən artıq törəmə kəndi var. Həmin kəndlərdə isə kimsəsiz qalan baxımsız abidələr... Söhbət hansı abidədən gedir?

Ağstafanın 300 ilə yaxın Qıraq-Kəsəmən adı ilə mövcud olan yaşayış məskəni 1960-cı ildən sonra boşalmağa başladı. Bunun səbəbi isə kəndin ərazisində su elektrik stansiyasının tikilməsi qərarı idi. Köçdən sonra isə gözdən-könüldən uzaq qalan kəndin tarixi abidələri də kimsəsiz qaldı. Vaxtilə memarlıq abidəsi kimi göz oxşayan iki məscid, bir qala və həmin dövrdə kəndin ağası olan İsrafil ağanın evi indi son nəfəsindədir...

İsrafil ağanın malikəsinin tarixi 19-cu əsrin sonlarına təsadüf edir. Kənddən 100 metr yüksəklikdə tikilmiş ev Sovet dövründə əvvəlcə xəstəxana, daha sonra isə təhsil müəssisəsi kimi istifadə olunub. Klassik şərq memarlığı üslubunda inşa olunan ev bu gün milli mənəvi və tarixi dəyər kimi diqqətdən kənarda qalıb.

Əvvəllər sözügedən ərazidə 4 məscid olsa da günümüzədək onlardan yalnız ikisi qalıb. Ümumilikdə, hazırda kənddə 4 abidə mövcuddur ki, onlar da Mədəniyyət nazirliyi tərəfindən tarixi abidə kimi siyahıya alınıb. Amma ...

Kür çayının sağ sahilində yerləşən qədim Qıraq kəsəmən kəndinin ərazisində erkən tunc dövrünə aid yaşayış məskənləri və bir neçə qədim yaşayış yurd yerləri aşkar olunasa da, hələ də tədqiq olunmayıb.

Əvvəllər Qalaboz, sonra isə Qıraqkəsəmən adlanan qədim kəndin və İsrafil ağanın əmanətini yeni nəfəs gözləyir. O əmanət ki, hər ziyarətçi burada tarixin qoxusunu duyur. Tarixə verilən dəyər isə keçmişin qorunaraq gələcəyə ötürülməsidir.

Alməmməd Nəbiyev, Xavər Zairova