Tanınmış Ukrayna yazıçısı, Azərbaycan əsilli jurnalist, Taras Şevçenko adına Ukrayna Milli Mükafatı laureatı Qriqori Camaloviç Hüseynov Müslüm Maqomayevlə müsahibəsi və tanışlığı barədə xatirələrini dərc etdirmişdir.
İndicə mənə - şəhər qəzetinin məsul katibinə Mədəniyyət İdarəsindən zəng edərək bildirdilər ki, məşhur müğənni merin xahişi ilə dağ-mədən kombinatının Mərkəzi mədəniyyət sarayının səhnəsində cəmi bir konsert vermək üçün mədənçilər şəhərinə gəlir. “Bu barədə hələ heç kəs bilmir. Təəssüf ki,reklam da olmayacaq, çünki artıq çatdırmırıq... Lakin biz şəhər qəzetinin səhifələrində onunla heç olmasa kiçik bir müsahibəni görməkistərdik. Axı müğənni Krivoy Roqa gələcəyi barədə razılıq verdiyini elə indicə bildirib”, - deyə vəziyyəti izah etdilər. Şəhər sakinlərinə onun çıxışını hədiyyə etmək ideyası o qədər də gözlənilməz deyildi, çünki o vaxtlar Krivoy Roqda yaşayan otuz minə yaxın azərbaycanlı (bu, əsasən, müttəfiq respublikanın ali məktəb və texnikumlarının “yeraltı mədənlərin işlənilməsi” ixtisası üzrə məzunları idi) böyük hörmət sahibi olan mütəxəssislər idi. Məhz bu səbəbdən də mer fürsətdən istifadə edərək, vətəni Azərbaycan olan şəhər sakinlərinə belə bir səxavətli hədiyyə etməyə bilməzdi. Müslüm Maqomayevin Dnepropetrovska gəlişi isə... müstəsna olaraq, Avropada həmişə elit təbəqəyə aid olan İtaliya futbolu ilə bağlı idi. Eləcə də hamı bilirdi ki, Müslüm Maqomayev Milanda bir illik təcrübə keçdiyi müddətdə əcnəbi dili çox gözəl mənimsəmiş, hətta italyanca mahnıların ifaçısı kimi populyarlıq qazana bilmişdir.
Və indi Dnepropetrovskda matça hazırlıq zamanı qonaqlar – məşqçi və oyunçular – yenidən bu ecazkar ifanı eşitmək istəyirdilər. “Korreceze” futbol klubunu təmsil edən komandanı Dnepr üzərindəki şəhərlə əlaqələri olsa da, Sovet İttifaqına ilk səfəri idi. Dnepropetrovskdakı görüş Bakıda doğulmuş ustad müğənnini çoxdan tanıyan və onu sevən tanınmış italyan futbol mütəxəssisi Qvido Qallininin xahişi ilə keçirilmişdir. O vaxtlar Dnepropetrovsk əcnəbilərə bağlı şəhər idi və bütün beynəlxalq futbol matçları bir qayda olaraq Krivoy Roqda keçirilirdi. Bu, iyirmi ildən çox belə davam etdi. İndi isə “Dnepr” futbolçuları italyanlarla öz vilayət mərkəzlərindəki“Meteor”da oynayırdılar. Bu, tanınmış futbol klubları “Dnepr” və “Korreceze” arasında yoldaşlıq oyunu idi. Həmin vaxt Dnepropetrovskda hətta xatırladılar ki, özgələrin “kosmik paytaxt”a gəlişi uzaq 1966-cı ildə oxşar futbol turnirindən sonra ilk dəfədir ki, baş tuturdu.
Və nəhayət, buzlar əridi.
... Bu işin həyata keçməsində Müslüm Maqomayevin də əməyi oldu. Bundan əvvəl italyanlar “Dnepr” futbolçularını artıq iki dəfə günəşli İtaliyaya dəvət etmişdilər.
İndi isə ukraynalılar öz qonaqpərvərliklərini nümayiş etdirməli idilər, idmançı və azarkeşlər qarşısında isə tanınmış estrada müğənnisi Müslüm Maqomayev oxumalı idi. Maksimum iyirmi üç min tamaşaçı tutumu olan “Meteor” stadionuna bütün biletlər qabaqcadan satılmışdı. Xoşbəxtlikdən həmin oyundan da, Müslüm Maqomayevin çıxışından da fotoşəkillər qalıb. Fotolarda arxasında məşhur maestronun əyləşdiyi möhtəşəm royal da əks olunub. Axşam futboldan sonra isə Krivoy Roq Mərkəzi dağ-mədən kombinatının mədəniyyət sarayında konsert keçirildi. Zal tam dolu olmasa da, Müslüm Maqomayev düz iki saat (başqa “ulduzlar” heç vaxt saat yarımdan artıq səhnədə qalmayıblar) bütün gücü ilə və ilhamla oxudu. Pərəstişkarlar onun səhnəni tərk etməsinə imkan vermirdi.
Kulis arxasında ucaboy, idmançı görkəmində olan yorğun baxışlı insan gördüm. Onun sadə kostyumu və yüngül dəri çəkmələri də gözə çarpırdı. Mən bloknotumu açarkən o da siqaret çıxardı. Sonra o, fasiləsiz olaraq siqareti siqaretə caladı. Nə mənim suallarım orijinallığı ilə seçilirdi, nə də onun bu suallara geniş və ətraflı cavab verməyə həvəsi var idi. Ailəsi, milli musiqinin klassiki olan babası, musiqi təhsili... Yalnız bircə dəfə - atamın gəncəli olduğunu deyəndə mənə diqqətlə baxdı. Söhbətimiz bitəndən sonra, deyəsən, onu müşayiət edən bir nəfər gəldi və biz sağollaşdıq.
Müslüm Maqomayevin növbəti çıxışı Şimal dağ-mədən kombinatının yubileyində solo konserti olmuşdu (Krivoy Roqdakı çıxışından bir neçə il sonra). Şəhərdə isə əlavə olaraq daha iki konsert verdi: hər iksi də sirkin binasında. O zamanlar bura qastrola gələn artistlər üçün həqiqətən populyar bir məkan idi. Vladimir Vısotski də məhz burada çıxış etmişdi. Mədənçilər şəhərində Müslüm Maqomayev “Saksaqan” mehmanxanasında qalırdı və onunla təmasda olan hər kəsin yaddaşında əsl ziyalı, təmkinli və təvazökar insan kimi qalmışdır. Filarmoniyanın o vaxtkı direktoru Valentina Vinokur onu daim beləcə də xatırlayırdı. O, eyni zamanda, özünə tənqidlə yanaşırdı. Köhnə Bakının həyətlərində keçirdiyi uşaqlıq illərindən müxtəlif hadisələri yada salırdı.
“Mən hər zaman çalışmışam ki, dostlarımın sadiq və odlu-alovlu ürəyi olaraq qalım...”, – deyə Krivoy Roqdan olan yeni tanışlarına söyləyərdi. Xatırlayırdı ki, 1962-ci ildə Helsinkidə keçirilən gənclər festivalında “Buhenvald harayı” və “Ruslar müharibə istəyirlərmi?” mahnılarının ifasına görə laureat adını qazanmışdı və məhz burada onu müğənni kimi tanımışdılar. Sonrakı illərdə konsertləri ilə Moskvanı fəth etmiş və yenə də inanılmaz uğurlar qazanmışdı.
1964-cü ildə o, birillik təcrübə üçün Milanın “La Skala” opera teatrına yollanmışdır. 1966 və 1969-cu illərdə Parisin məşhur “Olimpiya” teatrında çıxış etmişdir. SSRİ Kommunist Partiyasının baş katibi Leonid Brejnev onun ifasında İtaliya partizanlarının “Bella, çao” mahnısını dinləməyi çox sevərdi.
Qriqori Hüseynov
