Xudafərin körpüsü lap əvvəldən həsrətin, ayrılığın, uzaqlıq-əlçatmazlığın rəmzi olub. 1000 ildən çoxdur Arazın üzərində daşlarını su yuyub, sel aparıb. Amma yenə ünsiyyətin, vüsalın rəmzi kimi suyun üzərində dağ kimi dayanıb. Nəhayət, ürəyimizin 27 illik Xüdafərin dağına Azərbaycan bayrağı sancıldı.

Xudafərin körpüsü haqqında bilməyən, şəkildə belə olsa, onu görməyən yoxdur yəqin ki… Ancaq Xudafərin kəndi haqqında ilk dəfədir eşidirəm. Cəbrayıl rayonunun İranla həmsərhəd, bir tərəfində Araz, bir tərəfində Kiçik Qafqaz olan 60-70 evlik Xudafərin kəndi… Məcburi köçkün düşəndə ilk olaraq İrana, oradan Beyləqana, sonra Şirvana, Bakıya köçüb dağ adamları. Aran yerində Vətən deyib, tab gətirməyib çoxu. Arazın o tayından kəndlərinə uzaqdan baxmaq üçün dəfələrlə İrana gedib insanlar.

Xudafərindən Naxçıvana, İrəvana dəmir yolu xətti var imiş. İnsanları varlı-hallı… İnsanları gəzmiş-görmüş… Deyir, o vaxt Araz üzərində çoxlu körpülər atılsa da, ən gözəli Xudafərin imiş. On beş aşırımlı Xudafərindən bir qədər aralı daha bir körpü də var. O da Xudafərin adlanır. Dayaqları təbii özüllər — qayalar üzərində ucaldıldığından Xudafərin körpüləri tarixin tufanlarına uzun müddət tab gətirə bilib. İkinci körpü 11 gözdən ibarət olub və XIII əsrdə Elxanilər dövründə inşa edilib. İndi həmin körpünün yalnız 3 aşırımı salamatdır və işğala qədər “Sınıq körpü” deyirmişlər. “Sınıq körpü” ziyarətgah, Xüdafərin pir imiş.

Xudafərin körpüləri nələrin şahidi olmayıb? Orta əsrlər feodal müharibələrinin, Ağa Məhəmməd şah Qacarın Azərbaycana yürüşünün, Rusiya-İran müharibələrinin, sovet rejimi repressiyalarının,  XX əsrin sonlarında Cəbrayılın Ermənistan tərəfindən işğalının... Və bu gün “Həsrət körpüsü”nün ən gözəl günüdür. Körpüyə bayraq sancılmasının görüntüləri uzun illərin təcrübəsi, zərgər dəqiqliyi ilə addım-addım gəlinən yolun sonu, çoxdan əkilən ağacların barıdır. Hələ 4 il əvvəl – 2016-cı ilin fevralında Tehranda saziş imzalanmışdı. Saziş Azərbaycanla İran arasında Araz çayı üzərində “Xudafərin” və “Qız Qalası” hidroqovşaqlarının və su elektrik stansiyalarının tikintisini nəzərdə tuturdu. İmzalanmış saziş Azərbaycanın ərazi bütövlüyünə əsaslanan beynəlxalq sənəd olsa da, o vaxt xeyli səs-küyə səbəb olmuşdu. O zaman bəzi siyasi qüvvələr iddia edirdi ki, saziş nəticəsində Araz çayı üzərində inşa olunan körpülər işğalçı Ermənistanla İran arasında kommunikasiyanı gücləndirəcək. Bunu, az qala, “İran-Ermənistan əməkdaşlığı”na şərait yaradılması kimi qələmə verirdilər. İşğal altındakı ərazilərin, o cümlədən Xudafərinin azad olunacağı reallığını nəzərə almırdılar.

Xudafərinin işğaldan azad olunması Prezident İlham Əliyevin Ali Baş Komandan kimi hərbi uğuru, həm də uzaqgörən siyasətinin nəticəsidir. 4 il öncə imzalanan saziş işğalçı Ermənistanın Araz çayı üzərindəki qanunsuz fəaliyyətinin qarşısını aldı. Bu günün reallığından baxanda aydın olur ki, bu addımla həm də həmin bölgənin sosial-iqtisadi inkişafına böyük təkan verəcək mühüm bir layihə həyata keçirilib. Bu uğur dövlətimizin, bu uğur xalqımızın, bu uğur hamımızındır...

O vaxt “xudahafiz” deməyə dilimiz gəlməmişdi, Xudafərin. Gözün aydın, qayıdırıq. 

Ayşəm Rüstəmova